W dniu 28 listopada 2014 roku Sejm uchwalił nowa ustawę o obligacjach , która ma zastąpić ustawę z 1995 roku. Nowa ustawa jest obszerniejsza – zawiera aż 111 artykułów, w miejsce 46 artykułów starej ustawy. Pytanie czy zwiększona objętość tekstu prawnego przyczyni się do zwiększenia atrakcyjności emisji dłużnych papierów wartościowych?
Aktualny stan procesu legislacyjnego jest TUTAJ. O tym, że prace nad zmianami do ustawy obligacjach trwają informowałam już wcześniej na blogu (TUTAJ).
Rządowy projekt nowej ustawy o obligacjach rynku długoterminowych nieskarbowych (czyli korporacyjne) papierów dłużnych (obligacje emitowane przede wszystkim przez banki, przedsiębiorstwa niefinansowe oraz samorządy). Zgodnie z uzasadnieniem zawartym w założeniach „chodzi o doprowadzenie do sytuacji, w której ich emisja będzie pełnić istotną i uzupełniającą, w stosunku do kredytów bankowych, rolę źródła pozyskania kapitału finalnie wpłynął do sejmu z początkiem września 2014 roku (TEKST TUTAJ i TUTAJ).
Celem proponowanych zmian, zgodnie z założeniami, miało być w pierwszej kolejności wsparcie rynku długoterminowych nieskarbowych (czyli korporacyjne) papierów dłużnych (obligacje emitowane przede wszystkim przez banki, przedsiębiorstwa niefinansowe oraz samorządy). Zgodnie z uzasadnieniem zawartym w założeniach „chodzi o doprowadzenie do sytuacji, w której ich emisja będzie pełnić istotną i uzupełniającą, w stosunku do kredytów bankowych, rolę źródła pozyskania kapitału”. Proponowane rozwiązania zakładają zwiększenie pewności i bezpieczeństwa obrotu przez jednoznaczne rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczących niektórych obowiązujących przepisów, aby uczestnicy rynku mieli pewność, że prawidłowo z nich korzystają.
Powstaje więc pytanie o to, jak zmieni się sytuacja emitentów i obligatariuszy w odniesieniu do obligacji emitowanych po wejściu w życie nowej ustawy?
- Z mojej perspektywy jedna z istotniejszych zmian jest wprowadzona instytucja zgromadzenia obligatariuszy, jako reprezentacji ogółu uprawnionych z obligacji danej serii wobec emitenta. Wprowadzono jednocześnie zapis, że warunki emisji obligacji mogą być zmienione za zgodę zgromadzenia obligatariuszy i emitenta. Pamiętać jednak należy, że instytucja ta jest fakultatywna – emitent może jej nie wprowadzić do warunków emisji obligacji. Rozwiązanie jest więc połowiczne. Zgodnie natomiast z art. 47 projektu ustawy w przypadku gdy warunki emisji przewidują zgromadzenie obligatariuszy, nie mogą one wyłączyć lub ograniczyć postanowień niniejszego rozdziały.
Wprowadzenie reprezentacji obligatariuszy może okazać się pomocne w praktyce, w szczególności w sytuacji, gdy zajdzie potrzeba zmiany warunków emisji obligacji czy na przykład zamiany przedmiotu zabezpieczenia.
Wyobraźmy sobie sytuację, że emitent (dla przykładu deweloper) chciał finansować swoją działalność obligacjami, które chciał zabezpieczyć hipoteką na nieruchomości, na której realizowane było przedsięwzięcie inwestycyjne. Jest oczywiste, że ustanawiając hipotekę na nieruchomości gruntowej emitent taki z czasem zaczynał mieć problem z bezobciążeniowym wyodrębnieniem lokali, nawet wówczas gdyby chciał w miejsce nieruchomości wskazać inną nieruchomość, o wartości nie mniejszej niż wartość dotychczasowej nieruchomości. W praktyce więc stosowanie tego typu obligacji dla finansowania przedsięwzięć deweloperskich okazywało się niemożliwe lub zdecydowanie utrudnione.
Ponadto, często w praktyce powstawać może potrzeba czy nawet konieczność dokonania pewnych zmian w warunkach emisji obligacji. W obecnym stanie prawnym w takich wypadkach emitent napotykał trudności. Wobec tego, że w przepisach nie ma zapisu zezwalającego na zmianę warunków obligacji pojawiły się w praktyce wątpliwości dotyczące dopuszczalności takiej zmiany.
Przyjęto, że zmiana kluczowych elementów warunków emisji będzie wymagać uchwały podjętej większością ¾, a w przypadku obligacji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzonych do alternatywnego systemu obrotu – zgody wszystkich obligatariuszy obecnych na zgromadzeniu obligatariuszy. Wprowadzono także tryb skarżenia uchwał zgromadzenia obligatariuszy.
- Po drugie, wprowadzono także istotne zmiany odnoszące się do zabezpieczania obligacji. Wprowadzono zasadę, że obligacje mają zostać zabezpieczone do dnia ich wydania, chyba że w warunkach emisji obligacji postanowiono, że nastąpi to po wydaniu obligacji. Wreszcie, co ważniejsze i odpowiadające potrzebom rynku, wprowadzono instytucję administratora zabezpieczeń. Do chwili obecnej zabezpieczanie obligacji zastawem lub hipoteką wymagało umowy miedzy emitentem a działającym na rzecz obligatariuszy – administratorem zastawu lub hipoteki. Projekt ustawy przewiduje taką instytucje w odniesieniu do wszystkich rodzajów zabezpieczeń – np. poręczenia, weksla, oświadczenia o poddaniu się egzekucji.
- Po trzecie do ustawy wprowadzono nowe typy obligacji – dopuszczalne będzie emitowanie obligacji niepodlegających wykupowi, uprawniających obligatariusza do otrzymywania odsetek przez czas nieoznaczony (tzw. „obligacje wieczyste”).
Ustawa wprowadza także szereg innych zmian. m.in. określa, że prawa i obowiązki obligatariusza określone zostają w warunkach emisji obligacji.
Jak się wydaje szereg zmian wynika z potrzeb praktyki, i myślę, że może przysłużyć się rozwojowi tej instytucji. Mam pewne wątpliwości dotyczące relacji pomiędzy administratorami zastawu i hipoteki a administratorem zabezpieczeń, jednak to czas pokaże jak te instytucje sprawdzą się w praktyce.
Ustawa zgodnie z art. 111 ma wejść w życie 1 lipca 2015 roku.
Joanna Mizińska
Prawo emisji obligacji beda mialy specjalnie do tego celu utworzone spolki celowe. Dotychczasowe przepisy budzily watpliwosci co do kregu podmiotow uprawnionych do emisji obligacji na terytorium RP oraz co do zakwalifikowania emitenta zagranicznego do kregu podmiotow prowadzacych dzialalnosc gospodarcza. Obecnie ustawa jednoznacznie stwierdza, ze do podmiotow uprawnionych do emisji zalicza sie takze specjalnie do tego powolane spolki – tzw. spolki celowe, a takze inne podmioty zagraniczne prowadzace dzialalnosc gospodarcza poza granicami RP.